Yerin ümumi sahəsi

Yerin  ümumi   sahəsi 510 milyon  kvadrat    kilometr

Yerin   su  sahəsi   361 milyon  kvadrat    kilometr

Yerin  quru  sahəsi 149  milyon  kvadrat    kilometr

Ekvator xəttinin uzunluğu 40 min 76 kilometrdir.

Bütün meridian çevrələrinin uzunluğu 40009 km

                                            QİTƏLƏR

Asiya  44.5   milyon  kvadrat    kilometr

Afrika  30.3  milyon  kvadrat    kilometr

Şimali  Amerika  22.6   milyon  kvadrat    kilometr

Cənubi   Amerika   17.8  milyon  kvadrat    kilometr

Antarktida   14.4  milyon  kvadrat    kilometr

Avropa   10  milyon  kvadrat    kilometr

Avstraliya   7.6 milyon  kvadrat    kilometr

                                                            OKEANLAR

Sakit  okean   169  milyon  kvadrat    kilometr

Atlantik   okean  91.6  milyon  kvadrat    kilometr

Hind  okeanı   73.4  milyon  kvadrat    kilometr

Cənub   okeanı  20.3  milyon  kvadrat    kilometr

Şimal   Buzlu  okeanı  13  milyon  kvadrat    kilometr

                                            ASİYA

Qərbi Sibir  düzənliyi  şimaldan cənuba  tərəf   2500  km,   əqrbdən  şərqə tərəf isə 1900 km

Ölü   dəniz,  dəniz səviyyəsindən  411   metr  alçaqda  yerləşir.

Himalay   dünyada  11  zirvəsinin  hündürlüyü   8000  mütrdən  çox  olan  yeganə  dağ  sistemidir.  Himalayın  ən  uca  zirvəsi Comolunqmadır   (  Everest).   Onun hündürlüyü  8848  m – dir.

Xəzər   dənizi   dünyanın  ən  böyük gölüdür.

Baykal   gölü   dünyanın  ən dərin və qədim gölüdür.   Onun yaşı 25   milyon   ildən  artıqdır,  dərinliyi  isə  1642  metrdir.

Qobi  səhrası  Çin və   Monqolustanda   yerləşir.  Ümumi səhrası isə 1 300 000 km² təşkil edir.ğ

Düyünün  vətəni Hindistan – Çindir.

Dünyanın  ən  böyük   yarımadası Asiyada  yerləşir.  Onun  adı Ərəbistan yarımadasıdır.

Dünyanın  ən  böyük  körfəzi    Asiyada    yerləşir.   Onun  adı   Benqaliya  körfəzidir.

Asiya ilə Avropanı  ayıran   boğaz   Bosfor  boğazıdır.

Asiya ilə Afrikanı  ayıran  kanal Süveyş    kanalıdır.

Asiya   ilə  Şimali   Amerikanı  ayıran  boğaz Berinq  boğazıdır.

Asiyanın ən mühüm çayları Yanszı, Xuanxe, Qanq, Hind, Ob, Lena, Amur, Yenisey, Amudərya, Sırdərya, Brahmaputra, Mekonq, Dəclə və Fəratdır

Asiya adaları:  Filippin adaları,  Yaponiya adaları,  Zond adaları,

Asiya  boğazları: Bosfor, Dardanel, Berinq boğazı

Asiya körfəzləri: Fars körfəzi,  Benqaliya  körfəzi.

Asiya yarımadaları: Hind-Çin  yarımadası,  Hindistan yarımadası, Kiçik Asiya və ya Anadolu  yarımadası

Koreya yarımadası, Kamçatka  yarımadası,  Ərəbistan yarımadası, 

                                                   AFRİKA

Dünyanın  ən   uzun çayı   Nil   çayıdır.  Ounu   uzunluğu  6671  kilometrdir.

Konqo  çayı   Afrikanın   ən   bolsulu   çayıdır.  O,  dünyanda   ekvatordan  iki  dəfə  keçən yeganə  çaydır.

Viktoriya  şəlaləsi   Zambezi  çayında  yerləşir.  O,  120 metr  hündürlükdən tökülür.

Dünyanın   ən   böyük  qumlu  səhrası olan  Saxara  Afrikada  yerləşir.  Afrikanın  ¼  hissəsini   tutur.

Velviçia  bitkisi  yalnız  Cənub – Qərbi  Afrikada,  Namibiyada   və  Kalahara   səhralarında  yerləşir.

Afrika boğazları: Cəbəllütariq boğazı,  Mozambik boğazı dünyanın ən uzun boğazı olaraq uzunluğu 1760 km,

Afrika çayları:  Konqo çayı,  Nil  çayı.  Zambezi çayı

Afrika gölləri : Tanqanika, Viktoriya gölü,  Malavi  gölü,

Afrika körfəzləri : Qvineya körfəzi,  Ədən körfəzi, 

Afrika ilə Madaqaskar  adasını  ayıran  boğaz  Mozanbik  boğazıdır.  O  dünyanın  ən  uzun boğazıdır, onun uzunluğu 1760  kilometrdir

                                           ŞİMALİ    AMERİKA

Şimali   Amerika   körfəzləri:  Alyaska  körfəzi,    Kaliforniya  körfəzi,   Meksika  körfəzi.

Şimali  Amerika  gölləri:  Böyük  göl,  Eyr  göl,   Yuxarı  göl, Huron gölü,  Ontario  gölü,   Miçikan gölü,

Şimali  Amerika  yarımadaları: Alyaska  yarımadası,  Florida  yarımadası,  Kaliforniya  yarımadası,  Labrador  yarımadası, 

Şimali Amerika  çayları: Missisipi  çayının  uzunluğu – 3840  km,   Missuri  çayının   uzunluğu – 2180  km,

Dünyanın   ən  böyük adası   Qrenlandiya adasıdır.

Dünyanın ən böyük dərəsinin  Böyük  Kanyonun   uzunluğu  446 km – dir,  eni – 6 km,  dərinliyi  isə 1.6  km – dir.

Mauna – Loa  dünyanın  ən  böyük   fəaliyyətdə olan  vulkanıdır  və Havay  adalarından  birində yerləşir. Onun  hündürlüyü  4169  metrdir.

Niyaqara  şəlaləsi   üç şəlalədən  ibarətdir.  Onun  hündürlüyü  52  metrdir.

Sekvoya  bitkisinin  hündürlüyü  100  metr diametri  isə 8 – 10 metrdir..  4000 il  yaşayır.

                                                            

                                                 CƏNUBİ  AMERİKA

Yer kürəsinin ən uzun (təqr. 9000 km) və ən yüksək dağ sistemlərindən biri  And dağlarıdır.

And dağlarının ən yüksək zirvəsi Akonkaqua  6.962 m – dir.

Atakama səhrası   Cənubi  Amerikanın  qərbində  yerləşir  və yerdə ən quru sahədir.

Amazon  çayının  uzunluğu 6400  km – dir.

Dünyanın  ən  hündür  şəlaləsi Anxel  şəlaləsidir.  Onun hündürlüyü 1979 metrdir. Şəlaləni 1933 – cü  ildə  Ceyms  Eynfel təsadüfən  kəşf etmişdir.

İquasu  şəlaləsi İquasu çayında yerləşir  və 270  ayrı – ayrı şəlalələr  kompleksini  təqdim  edir.

Cənubi  Amerika  kinakina ağacı,  tütün,  kartof,  pomidor və s.  kim bitkilərin  vətənidir.

Cənubi Amerika  ilə  Şimali Amerikanı  ayıran  kanal  Panama  kanalıdır.

Cənubi  Amerika ilə Antarktida arasında  yerləşən boğaz  Dreyk  boğazıdır.  O  dünyanın  ən   geniş  boğazıdır  onun   enliliyi  1120 kilometrdir.

                                                                   ANTARKTİDA

Antarktida  dünyanın  ən hündür qitəsidir.   Ounu səthinin  orta  hündürlüyü  dəniz  səviyyəsindən  2000  metri  təşkil edir, qitənin dərinliyində isə  4000  metrə  çatır.

Transantarktik  dağı    Antarktidanın ən   uzun  dağ  sistemidir.  Onun  ən uca  zirvəsi Vinson  massividir.

Erebus  qitənin  ən aktiv   vulkanıdır.

Albatros  Antarktidada  yerləşən  dəniz  adalarında  yaşayır.  Onun  qanadları  açıq vəziyyətdə  uzunluğu 3.5 metrə çatır.

Antarktida  qitəsi 1820 – ci ilin  yanvarın  16 – da  Rusiya  ekspedisiyası tərəfindən  kəşf  olundu.

Antarktida ərazisinin  yalnız 40 min  kvadrat  kilometri  buzla  örtülü  deyil.

                                                             AVROPA

Şərqi  Avropa  ( Rusiya ) düzənliyi  Avropada  ən  böyük, dünyanın isə  böyüklüyünə  görə ikincidir.  O,  şimaldan  cənuba tərəf  2780 kilometrdə,  qərbdən  şərqə  tərəf isə 1000  km – də yerləşir.

İslandiya adası  ,,  buzlu  ölkə ,, mənasını daşıyır.

Elbrus dağı  Böyük Qafqaz sıra dağlarının şimalında yerləşir və Rusiyanın ən yüksək dağ zirvəsidir (5.642 Metr). Bəzən onu Avropanın da ən yüksək dağ zirvəsi də adlandırırlar.

Aralıq dənizi — şərqdən Asiya, şimaldan Avropa, cənubdan Afrika qitəsi ilə əhatə olunmuş dəniz. Aralıq dənizi qərbdən Cəbəli-Tariq boğazı və Atlantik okeanı ilə, cənub-şərqdən isə Misirdəki Süveyş kanalı və Qırmızı dənizlə birləşir.

Alp  dağları Avropada  ən  böyük  dağ sistemlərindən  biridir  və təxminən  1200 kilometr  ərazini tutur.

Dunay  çayı Avropada  Volqadan sonra  ən uzun  ikinci  çaydır.  Onun   uzunluğu  2779  kilometrdir.

Volqa çayı uzunluğuna görə Avropanın ən böyük çayıdır. Onun uzunluğu 3530 km-dir

,,Qeyzer,,  sözü – islandiya   mənşəlidir və  ,,hiddətli,,  deməkdir.

Apennin yarımadası Avropanın böyük yarımadalarından biri.   ( Qadın  çəkməsinə  bənzəyən yarımada )

Biskay  körfəzi,  böyüklüyünə görə,  İspaniyada  Kantabri  dənizi adıanır.

                                                           AVSTRALİYA

Murrey  Avstraliyanın  ən böyük  çayıdır.   O,  özünün  ən uzun qolu Darlinqdir.

Murrey  çayının  uzunluğu 2375 kilometrdir.

Darlinq  çayının   uzunluğu 2740 km – dir.

Eyr  gölü  Avstraliyanın  ən alçaq   yeridir.   O, Mərkəzi  Avstraliya  düzənliyində,  dəniz  səviyyəsindən 20  metr aşağıda  yerləşir.

Böyük Suayırıcı sıra dağları Avstraliyanın şərq və cənub-şərq sahilləri boyunca 4000 km-ə qədər uzanan dağ silsiləsi. Ən yüksək nöqtəsi      Kosçiuşko dağı (2228 m )

Avstraliyanın  şərqində  dünyanın  ən  böyük  mərcan  rifləri  və  adalar  sistemi  yerləşir.  O,  2900  rifdən  və  1000 - ə   qədər  mərcan  mənşəli  adalardan  ibarətdir.

Uluru təxminən 2 km uzunluqda, 1,7 km olan enində və ümumi sahəsi 9,4 kilometrdir. Zirvə dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 862,5 m, ətraf düzənlikdən nisbi hündürlüyü isə 348 m-dir.